Fince Öğreniyorum

Fince Dersleri

Bu yazımızda Fince'de ki zaman kiplerinden ve Fince fiillerin farklı zamanlarda nasıl çekildiğinden bahsedeceğiz ve fiil çekimlerinde oluşan ses değişimleri ve ses düşmesi konularına değineceğiz.

Daha önceki yazılarımızı henüz okumadıysanız:

Bu bölüme başlamadan önce Lütfen aşağıdaki linklere tıklayarak önceki yazılarımıza gözatın.

Fince Dilbilgisine Giriş

Fince'yi Nasıl Öğrenirim

Fince Fiil Çekimleri

Önceki konuları öğrenmiş olmanız. Bu yazımızda geçecek konuları anlamanızı kolaylaştırcak.

Fince Fiillerde Ses Düşmesi ve

Ses Değişimi (Astevaihtelu)

Fiilerin "Güçlü" (Vahva) ve "Zayıf" (Heikko) denilen 2 farklı biçimi var.
Bazı fiiller mastar halindeyken Zayıfsa güçlü yapılıyor, bazıları ise Güçlüyse zayıf yapılıyor.
(Türkçe'deki sert sessizlerin benzeşmesi ve sert sessizlerin yumuşaması kurallarına benzer bir mantığı var. )

Fiil Tipi 1 Ses Değişimi

Bu fiil tipinde; fiil çekimini yaparken
3. Tekil ve 3. Çoğul kişiler güçlü, diğerleri zayıf.
Not: Fiilin mastar hali (infinitiivi) yani; yapmak, etmek, durmak, susmak vb biçimine göre fiileri güçlü diye değerlendiriyoruz.
Örneğin:
Fiilleri zayıf hale getirmemiz gerektiğinde; fiilin mastar halinde (tt) varsa t'nin birini atıp zayıflatıyouz.
Fiilin mastar halinde (t) varsa o'nu (d)'ye çevirerek zayıflatıyoruz.
Kısaca fiili, mastar haline göre bir derece düşürüp zayıflatıyoruz.
Aşağıda ses değişimlerini gösteren tablomuzu göreceksiniz.
Güçlü: Fiilin mastar halindeki harfler
Zayıf: Fiilin çekim yapılıp zayıflatıldıktan sonraki harfler.

Güçlü - Zayıf
kk ------> k
pp ------> p
tt --------> t
k --------> -
p --------> v
t ---------> d
nk ------> ng
mp -----> mm
lt -------> ll
nt ------> nn

Örnekler:
Nukkua (Uyumak)
Minä nukun - Zayıf (Heikko)
Sinä nukut
Hän nukkuu - Güçlü (Vahva)
Me nukumme
Te nukutte
He nukkuvat - Güçlü (Vahva)

Lukea (Okumak)
Minä luen - Zayıf (Heikko)
Sinä luet
Hän lukee - Güçlü (Vahva)
Me luemme
Te luette
He lukevat - Güçlü (Vahva)

Auttaa (Yardım Etmek)
Minä autan - Zayıf (Heikko)
Sinä autat
Hän auttaa - Güçlü (Vahva)
Me autamme
Te autatte
He auttavat - Güçlü (Vahva)

Ampua (Ateş etmek)
Minä ammun - Zayıf
Sinä ammut
Hän ampuu - Güçlü
Me ammumme
Te ammutte
He ampuvat

Kieltää (Yasaklamak)
Minä kiellän - Zayıf
Sinä kiellät
Hän kieltää - Güçlü
Me kiellämme
Te kiellätte
He kieltävät

Fiil Tipi 3, 4 ve 6 Ses Değişimi

Bu grup içerisinde yer alan fiillerden sadece sonu -la, -lä ile biten fiillerden bir kısmında ses değişmesi oluyor.
(Juosta fiili istisna: Zayiftan, Güçlü hale getirilerek Juokse şeklinde kullanılıyor.)
Fiil tipi 1'de Güçlü fiileri Zayıf hale getiriyorduk.
Fiil Tipi 3 içinde yer alan -la, -lä ile biten fiileri ise Zayıfken, Güçlü hale getiriyoruz.
Fiil Tipi 4 ve 6'daki fiillerde bu şekilde zayıfsa güçlü hale getiriliyor.

Aşağıdaki tabloya bakınız.

Zayıf - Güçlü
k -------> kk
p -------> pp
t --------> tt
- --------> k
v -------> p
d -------> t
ng -----> nk
mm ---> mp
ll -------> lt
nn ----> nt

Fince Fiil Tipi 3 Örnekler:
Ajatella (Düşünmek)
Ajattelen
Ajattelet
Ajattelee
Ajattelemme
Ajattelette
Ajattelevat

Kuunnella ( Dinlemek)
Kuuntelen
Kuuntelet
Kuuntelee
Kuuntelemme
Kuuntelette
Kuuntelevat

Ommella (Dikmek)
Ompelen
Ompelet
Ompelee
Ompelemme
Ompelette
Ompelevat

Fince Fiil Tipi 4 ve 6 Örnekler:

Fiil tipi 4 ve 6'da bütün çekimler güçlü (vahva) oluyor.

Tavata (Tanışmak, buluşmak)
Tapaan
Tapaat
Hän tapaa
Tapaamme
Tapaatte
Tapaavat

Tykätä (Beğenmek, Hoşlanmak)
Tykkään
Tykkäät
Hän Tykkää
Tykkäämme
Tykkäätte
He Tykkäävät

Paeta (Kaçmak)
Pakenen
Pakenet
Hän Pakenee
Pakenemme
Pakenette
He Pakenevat

Fince Fiil Tipi 2 ve 5 Ses Değişimi

Sonu -da, -dä, -ita, -itä ile biten fiiller:
Genelde ses değişimi olmuyor ama istisnaları mevcut.

Aslında konu anlatımına Fince'de zaman kipleri ile başlayacaktım ancak zaman çekimlerini gösterirken; fiillerde aynı zamanda ses değişimi de olacağından.
"O harf nereden geldi? , "Bu harf nereye kayboldu?" diye düşünmeyin diye; ses değişimi konusundan bahsetmek gerekti.
Fince'de ses değişimi sadece fiillerde olmuyor, diğer kelimelerde de benzer kurallar var. Sonra detaylı bakacağız.

Fince'de Zaman Kipleri

Türkçe dil bilgisinden hatırlayacağınız gibi genelde dillerde zamanlar basit zamanlar ve bileşik zamanlar olarak ikiye ayrılıyor.
Öncelikle Fince'deki basit zamanlardan bahsedeceğiz.
Basit zamanlar;
geniş zaman, şimdiki zaman, geçmiş zaman, gelecek zaman şeklinde 4'e ayrılıyor.

Fince Geniş Zaman

"Fince fiil çekimleri" konusunda örnekler verdiğimiz zaman türüdür. Bir işin geçmişte yapıldığını ve gelecektede yapılacağını belirtir.
Geniş bir süreyi kapsadığı için geniş zaman diyoruz. "Okula giderim", "Sabahları kahvaltı yaparım", "Geceleri uyurum" ve benzeri.
Geniş zaman için fiil çekimlerinin nasıl yapıldığını daha önce anlattığımızdan tekrara girmeyeceğim.
Sadece örnekler vereceğim;
Minä menen kouluun.
Okula giderim.
Sinä menet kurssille.
Kursa gidersin
Hän syö hedelmiä.
O meyveleri yer.
Me opiskelemme Suomea.
Biz, Fince çalışıyoruz. (Ders çalışmak manasında)
Te ajatte autoa.
Siz, araba sürersiniz.
He puhuvat Turkkia.
Onlar, Türkçe konuşurlar.

Fince Şimdiki Zaman

Şimdiki zaman kipinde iş oluş şu an gerçekleşmektedir. Zaten adındanda kolayca anlaşılmakta.
Fince'de bazı fiillerin
"yardımcı fiil" + fiil + ssa
şeklinde şimdiki zaman kullanımları var ancak bunlar çok nadir.
Yinede bir iki örnek vereyim:
Tulla (gelmek)
Olen tulossa kaupasta.
Dükkandan geliyorum.
Mennä (gitmek)
Olen menossa töihin.
İşe gidiyorum.
Dediğim gibi bu kullanım nadir. Günlük kullanımda biz bunları "tulen, menen" biçiminde kullanıyoruz.

Fince'de genelde şimdiki zaman ile geniş zaman aynı biçimde kullanılır.
Ayrıca Fince'de gelecek zaman kipi olmadığından; gelecek zaman da bunlarla aynı biçimde kullanılır.
Kısaca: Fince'de Geniş Zaman, Şimdiki Zaman ve Gelecek Zaman çekimleri nerdeyse tamamen aynıdır.

Örneklere bakınca ne kast ettiğimi kolayca anlayacaksınız.

Geniş Zaman
Joka aamu menen töihin.
Her sabah işe giderim.

Şimdiki Zaman
Nyt menen töihin.
Şimdi işe gidiyorum.

Gelecek Zaman
Huomenna menen töihin.
Yarın işe gideceğim.

(Joka aamu - her sabah
nyt - şimdi
huomenna - yarın)
Gördüğünüz gibi eylemlerin zamanları farklı ancak Fince fiil çekiminde değişiklik yok:
Hepsi; "menen töihin" biçiminde.
"Peki arkadaş biz cümlenin zamanını nereden anlayacağız?" diyeceksiniz.
Yapılabilecek 3 şey var:
1) Cümlenin geçtiği yere göre değerlendireceğiz.
- Yolda giderken arkadaşınızı gördünüz ve sordunuz: Mihin menet? (Nereye gidiyorsun?)
"Menen töihin" dedi. Bunu işe gidiyorum olarak anlıyoruz. Çünkü o an nereye gittiğini soruyoruz.

- Arkadaşınıza sordunuz:
Onko sinulla suunnitelmia viikonlopuksi?
(Haftasonu için planın var mı?)
"Menen töihin" dedi. Bunu İşe gideceğim olarak anlıyoruz. Çünkü gelecek zamandan bahsediyoruz.

2) Varsa zaman zarfına göre değerlendirme yapacağız. (Zaman zarfları, bize eylemin ne zaman yapıldığını gösteren zarflardır:
(Şimdi, şu an, yarın, gelecek sene, sonra, haftaya...)

Nyt kerron hänelle.
(Şimdi ona söylüyorum.)
Ensi viikolla kerron hänelle.
(Gelecek hafta ona söyleyeceğim.)

3) Nesne partitive mi değil mi ona bakacağız.
Katsoa (izlemek), Elokuva (film)
Katson elokuvaa (Film izliyorum)
Katson elokuvan (Film izleyeceğim)
(Sonra detaylı bahsedeceğiz bu partitiivi konusundan)

Fince Geçmiş Zaman

Eylemin geçmişte yapıldığını ve bittiğini belirten zaman kipidir. (Türkçe'de gittim, konuştum, baktım, duydum şeklindeki zaman)
Fince'de fiil türlerine göre fiillerin geçmiş zaman halleride değişiyor.
Genel olarak:
Fiilleri, geçmiş zaman haline çevirmek için "i" veya "si" ekliyoruz.

Fiil Tipi 1 Geçmiş Zaman Çekimi

Bu fiil tipi içinde bir kaç farklı çekim var.

Fiil kökünün sonunda u, y, o varsa yanina i ekliyoruz.

Puhua- Puhun - Puhuin
Konuşmak - Konuşurum - Konuştum

Katsoa - Katson - Katsoin
İzlemek - İzlerim - İzledim

Menestyä - Menestyn - Menestyin
Başarmak - Başarırım - Başardım

Fiil kökünün sonunda e, ä, a varsa; bunları atıp yerine i ekliyoruz.
Aloittaa - Aloitan - Aloitin
(Başlamak - Başlarım - Başladım)
Tukea - Tuen - Tuin
(Desteklemek - Desteklerim - Destekledim)
Heittää - Heitän - Heitin
(Atmak - Atarım - Attım)
3. Tekil şahısta çekim sonundaki aa, ää, ee yi atıp yerine i ekliyoruz.
Hän aloittaa (O başlar)
Hän aloitti (O başladı)
Hän tukee (O destekler)
Hän tuki (O destekledi)
Hän heittää (O atar)
Hän heitti (O attı)

Eğer fiil 2 heceliyse ve her iki hecesinde de a harfi varsa; geçmiş zaman çekiminde "a" yı attıktan sonra "oi" ekliyoruz. (Bu kuralında istisnaları var.)
Antaa - Annan - Annoin
Maksaa- Maksan - Maksoin
Painaa - Painan - Painoin

Fiil kökü sonunda "i" varsa fiilin geçmiş zaman çekimi değişmiyor.
3. Tekil şahıslarda bu tür fiillerin çekiminde "ii" varsa; geçmiş zaman çekiminde i'lerden birini atıyoruz.
Etsiä - Etsin - Etsin
(Aramak - Ararım - Aradım)
Hän etsii (O arar)
Hän etsi (O aradı)
Keksiä - Keksin - Keksin
Hän keksii - Hän keksi
Ehtiä - Ehdin - Ehdin
Hän ehtii - Hän ehti

Mastar hali -rtaa, -rtää, -ntaa, -ntää ile biten fiillerde sondaki "taa, tää" yi atıp yerine "si" ekliyoruz.
Ymmärtää -Ymmärrän- Ymmärsin
Työntää - Työnnän - Työnsin

(Kural dışı fiiller)
Pyytää - Pyydän - Pyysin
Huutaa - Huudan - Huusin

Fiil Tipi 2 Geçmiş Zaman Çekimi

3. Tekil şahısta ; sondaki ee yi atıyoruz. Diğer kişi çekimlerinde; sadece sondaki e yi atıyoruz ve yerine i ekliyoruz.
Tehdä - Minä teen - Minä tein
(Yapmak- Ben yaparım - Ben yaptım)
Hän tekee - Hän teki
(O yapar - O yaptı)
Nähdä - Minä näen - Minä näin
(Görmek - Görürüm - Gördüm)
Hän näkee - Hän näki
(O görür - O gördü)

Fiil kökünün sonundaki yy ve aa seslilerinden birini atıyoruz ve yerine "i" ekliyoruz.
yy -- > y
aa ---> a
Myydä - Myyn - Myin
(Satmak - Satarım - Sattım)
Saada - Saan - Sain
(Almak - Alırım - Aldım)

Diphthong denilen ve farklı iki sesli harfin yan yana gelmesinden oluşan yapılarda ilk sesli harfi atıyoruz ve fiilin köküne "i" ekliyoruz.
Tuoda - Tuon - Toin
(Getirmek - Getiririm - Getirdim)
Viedä - Vien - Vein
(Götürmek - Götürürüm - Götürdüm)
Juoda - Juon - Join
(İçmek - İçerim - İçtim)
Syödä - Syön - Söin
(Yemek - Yerim - Yedim)
Löydä - Lyön - Löin
(Vurmak - Vururum - Vurdum)

Fiil kökünün sonunda "i" varsa değişme olmuyor.
Uida - Uin - Uin
(Yüzmek - Yüzerim - Yüzdüm)

Son olarakta aşağıdaki fiil gibi kural dışı olanlar var.
Käydä - Käyn - Kävin
(Uğramak - Uğrarım - Uğradım)

Fiil Tipi 3 Geçmiş Zaman Çekimi

Mennä - Menen - Menin
(Gitmek - Giderim - Gittim)
Kuvailla - Kuvailen - Kuvailin
(Betimlemek - Betimlerim - Betimledim)
Hän kuvailee - Hän kuvaili
(O betimler - O betimledi)

3. Tekil şahısta; sondaki ee yi atıyoruz.
Diğer kişi çekimlerinde; sadece sondaki e yi atıyoruz ve yerine i ekliyoruz.

Fiil tipi 4 Geçmiş Zaman Çekimi

Haluta (İstemek)
Minä haluan - Minä halusin
Sinä haluat - Sinä halusit
Hän haluaa - Hän halusi
Me haluamme - Me halusimme
Te haluatte - Te halusitte
He haluavat - He halusivat

Pakata - Pakkaan - Pakkasin
Luvata - Lupaan - Lupasin
Tavata - Tapaan - Tapasin
Törmätä - Törmään - Törmäsin
Tuhota - Tuhoan - Tuhosin

Önce fiili 1. tekil şahıs (Ben) çekimini yapıyoruz, son 2 harfini atıyoruz ve "si" ekliyoruz. Son olarak kişi ekini koyuyoruz.

Fiil Tipi 5 Geçmiş Zaman Çekimi

Tarvita (ihtiyacı olmak)
Minä tarvitsen - Minä tarvitsin
Sinä tarvitset - Sinä tarvitsit
Hän tarvitsee - Hän tarvitsi
Me tarvitsemme - Me tarvitsimme
Te tarvitsette - Te tarvitsitte
He tarvitsevat - He tarvitsivat
Punnita - Punnitsen - Punnitsin
Häiritä - Häiritsen - Häiritsin
Tuomita - Tuomitsen - Tuomitsin

1. tekil şahıs (Ben) çekimini yapıyoruz, son 2 harfini atıyoruz ve "i" ekliyoruz. Son olarak kişi ekini koyuyoruz.

Selvitä - Selviän - Selvisin
Selvitä fiili normalde Fiil tipi 5'e dahil olsada ; Fiil tipi 4 gibi çekim yapılıyor.
Kısaca , kural dışı fiil.

Fiil Tipi 6 Geçmiş Zaman Çekimi

Vanheta - Vanhenen - Vanhenin
Edetä - Etenen - Etenin
Paeta - Pakenen - Pakenin
Pakenet - Pakenit
Hän pakenee - Hän pakeni
Pakenemme - Pakenimme
Pakenette - Pakenitte
He pakenevat - He pakenivat

1. Tekil şahıs (Ben) çekimini yapıp son iki harfi atıyoruz. Önce i ekliyoruz sonra kişi eklerini.

Fince Fiillerin Olumsuz Çekimi

(Geniş Zaman - Şimdiki Zaman - Gelecek Zaman)

Yapmam, etmem, gitmem, gelmem şeklinde olumsuz cümleleri nasıl yapacağınızdan bahsedeceğiz.
Şimdi belirteceğim kural; geniş zaman, şimdiki zaman ve gelecek zaman için geçerli. (Yapmam, Yapmıyorum, Yapmayacağım gibi)

Bunu yaparken yine emir kipinde olduğu gibi ilk önce fiilin 1. tekil şahıs (ben) çekimini yapıyoruz ve kelimenin sonundaki "-n" yi atıyoruz.
Özne - Olumsuzluk Eki - Fiilin Son Hali sıralaması ile cümlemizi kuruyoruz.
Minä opin - Ben öğrenirim.
"Opin" in sonundaki "-n" yi atıyoruz (Opi)
Minä en opi - Ben öğrenmem.
Sinä et opi - Sen öğrenmezsin.
Hän ei opi - O öğrenmez.
Me emme opi - Biz öğrenmeyiz.
Te ette opi - Siz öğrenmezsiniz.
He eivät opi - Onlar öğrenmezler.

Not: 3. Tekil ve 3. Çoğul kişiler dışındaki kişi zamirlerini kullama zorunluluğu yok cümle kurarken.
Örnek :
Yrittää (denemek)
Minä en yritä = En yritä
Sinä et yritä = Et yritä
Hän ei yritä -
Me emme yritä = Emme yritä
Te ette yritä = Ette yritä
He eivät yritä -

Fince Fiillerin Geçmiş Zaman Olumsuz Çekimi (Kielteinen imperfekti)

"Yapmadım, etmedim, konuşmadım, gitmedim" gibi geçmiş zaman kipinde ve olumsuz fiillerin, Fince'de nasıl yapıldığından ve fiil çekiminde oluşan değişikliklerden bahsedeceğiz.

Fiillerin türlerine göre çekimler değişiyor:

Fiilin mastar halinin sonunda 2 sesli harf varsa
(Fiil Tipi 1)
En sondaki sesli harfi atıyoruz.
Tekil kişilerde -nut (-nyt)
(Fiilde a, o veya u harflerinden biri varsa -nut ekliyoruz. Bu harflerden biri yoksa -nyt ekliyoruz.)
Çoğul kişilerde -neet ekliyoruz.

Arvostaa (Takdir etmek)
Arvosta - Fiilin mastar halinin en sonundaki sesli harfi attık.
Şimdi fiilin köküne -nut (nyt) , -neet eleyeceğiz.
Minä en arvostanut
Sinä et arvostanut
Hän ei arvostanut
Me emme arvostaneet
Te ette arvostaneet
He eivät arvostaneet

Kysyä (Sormak)
Kysy
Minä en kysynyt (Ben sormadım)
Sinä et kysynyt (Sen sormadın)
Hän ei kysynyt (O sormadı)
Me emme kysyneet (Biz sormadık)
Te ette kysyneet (Siz sormadınız)
He eivät kysyneet (Onlar sormadılar)

Fiilin mastar halinin sonunda da, dä varsa
(Fiil Tipi 2)
Sondaki da, dä yi atıp yine nut (nyt) veya neet ekliyoruz.

Luoda (Yaratmak)
Luo - Fiilin sonundaki da, dä yi attık.
Minä en luonut (Ben yaratmadım)
Sinä et luonut (Sen yaratmadın)
Hän ei luonut (O yaratmadı)
Me emme luoneet (Biz yaratmadık)
Te ette luoneet (Siz yaratmadınız)
He eivät luoneet (Onlar yaratmadılar)

Fiilin mastar halinin sonunda la, lä, na, nä, ra, rä , sta veya stä varsa
(Fiil Tipi 3)
Son 2 harfi atıyoruz.
Duruma göre; lut, lyt, nut, nyt, rut, ryt, sut, syt, leet, neet, reet, seet eklerinden birini ekliyoruz.

Harjoitella (Pratik yapmak)
Harjoitel - Fiil sonundaki 2 harfi attık.
Minä en harjoitellut
Sinä et harjoitellut
Hän ei harjoitellut
Me emme harjoitelleet
Te ette harjoitelleet
He eivät harjoitelleet

Mennä (Gitmek)
Men - Fiil sonundaki 2 harfi attık.
Minä en mennyt
Me emme menneet

Purra (Isırmak)
Pur - Son iki harfi attık.
Minä en purrut
Me emme purreet

Nousta (Ayağa kalkmak)
Nous -
Minä en noussut
Me emme nousseet

Not: Örneklerde görüldüğü gibi fiillerin kök hallerinin (harjoitel, men, pur, nous) sonundaki sessiz harfler sonraki eklerde kendini tekrar ederek başlıyor.

Fiilin mastar halinin sonunda ata, ätä, uta, ota, ita, itä, eta, etä
(Fiil tipi 4, 5 ve 6)

Fiilin sonundaki ta, tä yi atıyoruz ve nnut, nnyt veya nneet ekliyoruz.

Lisätä (Eklemek, Arttırmak)
Lisä - fiilin sonundaki tä yi attık.
Minä en lisännyt
Me emme lisänneet

Juoruta (Dedikodu yapmak)
Juoru -
Minä en jourunnut
Me emme juorunneet

Geniş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman ve geçmiş zaman kiplerini bu şekilde özetledikten sonra Türkçe'de olmayan perfect (kusursuz) zaman kipine geçebiliriz.

Kusursuz Zaman Kipi (Perfekti)

İngilizce'de kullanılan perfect tense ile kullanım alanı nerdeyse tamamen aynı.

Bu zaman kipinde çekim yaparken;
Özne + yardımcı fiil + fiilin olumsuz geçmiş halinde kullandığımız fiil çekimi.

Bu zaman kipini 3 durumda kullanıyoruz:

1) Olay geçmişte olmuş bitmiş ancak cümlede olayın tam olarak ne zaman gerçekleştiği belirtilmiyorsa:

Örnek: Minä olen käynyt Pariisissa.
Parisi ziyaret ettim.
Herhangi bir tarih veya kesin bir zaman kullanılmadığı için "kusursuz zaman kipi" kullanıyoruz.
Geçmiş zaman kipi ile Kusursuz zaman kipini birbirinden ayıran en önemli özellikte bu.
Aynı örneğe tekrar bakarsak:
Minä olen käynyt Pariisissa.
(Parisi ziyaret ettim)
Minä kävin Pariisissa viime vuonna.
(Parisi geçen yıl ziyaret ettim)
İlk cümlede belli zaman olmadığından "Olen käynyt" kusursuz zaman kipi kullanıyoruz.
İkinci cümlede "geçen yıl" şeklinde zaman belirtildiğinden "kävin" geçmiş zaman kipi kullanıyoruz.

Hän on ostanut uuden auton
(O, yeni araba aldı.)
Hän osti auton eilen.
(O, dün yeni araba aldı)
Birinci cümlede arabayı ne zaman aldığı belli değil. Bu yüzden "perfekti" kullanıyoruz.
İkinci cümlede arabayı dün aldığını söylediği için geçmiş zaman kipi kullanıyoruz.

2) Olay geçmişte başlamış ve hala devam ediyorsa:

Olen asunut Suomessa 3 vuotta.
(3 senedir Finlandiya'da yaşamaktayım.)
3 sene önce Finlandiya'da yaşamaya başladım ve hala yaşıyorum anlamı veriyor.
Hän on työskennellyt 5 vuotta kaupassa.
(O, 5 yıldır dükkanda çalışmakta"
5 yıl önce işe başlamış ve hala çalışmaya devam ediyor manasında.

Sinä olet syntynyt Turkissa.
(Türkiye'de doğdun.)
Sinä olet syntynyt vuonna 1979
(1979 yılında doğdun.)
Bu zaman kipi içindeki kalıplardan biri.
Burda doğum tarihi belli olsada veya tarih cümlede belirtilse de; genelde perfekti kullanıyoruz.
(Doğdun ve yaşamaya devam ediyorsun gibi bir anlam verdiği için)

3) Eylemin, olayın gerçekleşme ihtimali varsa:

Minä en ole vielä ehtinyt katsoa sitä elokuvaa.
(Henüz o filmi izlemeye zamanım olmadı.)
Filmi henüz izleyemedim ama ilerde izleme ihtimalim var. Anlamı veriyor.

Başka bir örnek;
En ole vielä saanut kirjettäsi.
(Mektubunu henüz almadım.)

Perfekti Olumsuz Çekimi

(Kielteinen Perfekti)

Perfekti (kusursuz) zaman kipini olumsuz biçimde kullanacağımız zaman; sadece yardımcı fiili olumsuz hale getiriyoruz.

Örnekler:
Minä olen lukenut.
(Ben okudum) - Olumlu
Minä en ole lukenut.
(Ben okumadım.) - Olumsuz

Sinä olet tuonut.
(Sen getirdin.) - Olumlu
Sinä et ole tuonut.
(Sen getirmedin.) - Olumsuz

Hän on hypännyt.
(O zıpladı.)
Hän ei ole hypännyt.
(O zıplamadı.)

Me olemme menneet.
(Biz gittik.) - Olumlu
Me emme ole menneet.
(Biz gitmedik.) - Olumsuz

Te olette kirjoittaneet.
(Siz yazdınız.) - Olumlu
Te ette ole kirjoittaneet.
(Siz yazmadınız.) - Olumsuz

He ovat puhuneet.
(Onlar konuştular.) - Olumlu
He eivät ole puhuneet.
(Onlar konuşmadılar.) - Olumsuz

Pluskvamperfekti

Perfekti zaman kipinin bir değişik hali ve Türkçe'deki "hikaye bileşik zaman" kipine benziyor. Türkçe'de "yapmıştım, etmiştim, gezmiştim, görmüştüm" şeklindeki kullanım.
Bu zaman kipini genelde; bir olay gerçekleşmeden önce ne olduğunu anlatmak için kullanıyoruz.
Kısaca iki eylem, olay var ve bunlardan biri diğerinden önce gerçekleşiyor.

İlk gerçekleşen eylemi pluskvamperfekti kipi ile kullanıyoruz. İkinci olayı geçmiş zaman kipi ile.
Örnekler üzerinden gidersek:
Minä olin jo lähtenyt kun hän tuli kotiin.
(O eve geldiğinde, ben çoktan çıkmıştım.)
Onun eve gelmesi ve benim evden çıkmam; iki ayrı eylem ve biri (benim evden çıkmam) diğerinden (onun eve gelmesi) önce gerçekleşiyor.

Hän oli jo tehnyt läksynsä, kun hän lähti leikkimään.
(O ödevini çoktan yapmıştı, oynamaya gittiğinde.)
Kısaca; önce ödevini yaptı, sonra oynamaya gitti.

Pluskvamperfekti Çekimi

Olumlu çekiminde:
Minä olin tehnyt
Sinä olit tehnyt
Hän oli tehnyt
Me olimme tehneet
Te olitte tehneet
He olivat tehneet

Olumsuz çekiminde:
Minä en ollut tehnyt
Sinä et ollut tehnyt
Hän ei ollut tehnyt
Me emme olleet tehneet
Te ette olleet tehneet
He eivät olleet tehneet

Pluskvamperfekti çekimi yaparken; Perfekti zaman kipinden farklı olarak sadece , altını çizdiğimiz, yardımcı fiillerin zamanını değiştiriyoruz. Fiil kısmının çekimi perfekti ile aynı.
Not: Pluskvamperfekti nadir kullanılan zaman kiplerinden biri. Hergün her dakika kullanacağınız bir kalıp değil.

Fince'de kullanılan zaman kipleri ve zaman kiplerinin çekimlerini bu yazımızda özetledik.
Sonraki yazımızda fiillerin şartlı çekimi ve pasif hallerinden bahsedeceğiz.
Aynı zaman da ismin halleri ve ismin hallerini kelimelere uygularken oluşan ses değişimleri ve ses düşmelerini anlatacağız.

Fince Türkçe anlatımlı kaynak nerdeyse hiç yok; bu yüzden yazılarımızı sosyal medyada paylaşarak, yazıların diğer insanlara ulaşmasına katkı yapabilirsiniz.

Etiketler: fince'de zamanlar, fince'de fiil çekimleri, fince fiil çekimleri, fince türkçe konu anlatımı, fince öğrenmek için kaynak, fince öğrenmek için konu anlatımlı kaynak, fince'de kullanılan fiil tipleri, finceyi nasıl öğrenirim, fince öğrenmek kolay mı, fince öğrenmek zor mu, fince perfect zaman, fincede ses değişimleri, fincede ses düşmesi, fince öğrenmek istiyorum, fince türkçe dersler, fince öğrenme siteleri, fince gramer, fince öğrenmek için kaynak, fince cümle yapısı, fince cümle kuruluşu.